روابط بینامتنی دینی در قصیده¬ی «ثورة فی الجحیم» جمیل صدقی زهاوی

بینا­متنی شیوه­ای از نقد متون است که ارتباط میان آثار ادبی را روشن می­سازد، بر اساس این نظریه، متن، نظامی بسته و مستقل نیست و هر متنی خواسته یا ناخواسته با متون دیگر، نوشته و خوانده می­شود؛ بنابراین متن­های ادبی بسته به خلاقیت ذهن نویسنده در عین تأثیرپذیری از متون پیشین با دگرگونی در آن­ها و هنجارشکنی و رویکردهای هنری تازه، آفریده می­شوند. این پژوهش در پی آن است تا براساس نظریه ی بینامتنی، خوانش جدیدی را از قصیده­ی «ثورة فی الجحیم» جمیل صدقی زهاوی، شاعر معاصر عراقی، مطرح کند؛ بنابراین پس از تبیین بینامتنی و اهمیت آن در نقد ادبی و فهم متون، براساس شیوه­ی تحلیل محتوا به بررسی روابط بینامتنی قصیده می­پردازد. بررسی­های صورت گرفته در این پژوهش، نشان می­دهد که واژگان و مضامین دینی و قرآنی، اولین بنای ساختار فکری زهاوی در سرودن این قصیده بوده است و شاعر با استفاده‌‌ی آگاهانه از این واژگان و مضامین و درهم تنیدگی ماهرانه‌ی متن غایب و حاضر تأثیر فراوانی بر مخاطب داشته ­است. زهاوی در این قصیده با برقراری تعامل و تفاعل بین واژگان دینی و قرآنی و یاری گرفتن از نفی کلی یا حوار، معنای متن غایب را در قصیده ی خود می­آورد.